Hetgeen we in 2003 aantroffen, bij start planvorming, was een typische exponent van een staande verbouwingspraktijk in Amsterdam: het originele interieur met bijbehorende trappen was allang gesloopt en alle wanden waren met gips afgetimmerd, om de lukraak aangebrachte standleidingen aan het zicht te onttrekken. Dit vroeg om een grondige en integrale aanpak van opwaardering. Een eigenzinnig en tijdsgebonden ontwerp is in detail in ere hersteld, maar van alle moderne gemakken voorzien.
Het pand werd in 1882 opnieuw opgetrokken, op de oude kelderverdieping. Het ontwerp van Vuijk en Van Rossem was verzorgd, maar de uitvoering was sober. Materiaal was duur en werkloon goedkoper. Dus werden om kosten te sparen twee gevels uitgespaard en zijn in de gevels diverse soorten baksteen toegepast. Het houtwerk is daarentegen juist fraai gedetailleerd.
Bij de verbouwing in de jaren ’80 zijn veel originele interieuronderdelen verdwenen. De keuze om de trappen te slopen was kennelijk een reactie op een onvolkomendheid in het ontwerp van Vuijk en Van Rossem: dat gaf voorrang aan het iconische traptorentje op de hoek (prachtig!) maar nam een onlogische trap/ontsluiting voor lief. Iedere bouwlaag had een eigen ontsluiting met voordeur aan de straat, zonder verticale verbindingen binnendoor (…). De verdiepingen functioneerde separaat van elkaar. De plattegronden zijn, tot slot, zo klein, dat iedere uitgebreide verticale ontsluiting relatief veel ruimte in beslag neemt. De bestaande trap realiseerde ontsluiting binnendoor, maar ontwrichte de plattegronden en balklagen, had een overheersend karakter en vernietigde de leesbaarheid van het originele ontwerp.
Bij herstel van de naastgelegen brug over de Beulingsloot, eind jaren ’90, is er ernstige schade aan de fundering van nummer 395 ontstaan. Na onbewoonbaar te zijn verklaard en daarna gekraakt, is er uiteindelijk funderingsherstel gepleegd.
Voor het plan dat nu is uitgevoerd, was reconstructie van de oude trappen in de toren niet aan de orde, omdat deze immers van meet af aan niet functioneerde. Ook zou een nieuwe trap aan de voorgevel het voorhanden daglicht en uitzicht belemmerd hebben. We kozen er voor om de trap naar de eerste verdieping en zolder zo efficiënt als mogelijk achterin het gebouw te situeren. Deze trappen zijn ambachtelijk uitgevoerd naar de stijl van de tweede helft negentiende eeuw, relatief steil, maar comfortabel en met schalmgat. De keldertrap kreeg haar eigen plaats en is robuust in uitstraling en materialisatie. Anders dus, omdat de kelder ouder is en immers haar eigen karakter heeft.
Door de trappen en kastenwanden ontstaat een zinvolle opeenvolging van ruimten in het pand, die optimaal op licht en uitzicht georiënteerd zijn. De kamers zijn in sfeer en materialisatie passend bij de architectuur van het exterieur. De beperkte ruimte wordt optimaal gebruikt met behoud van een royale beleving. Veel inspanning werd geboden om alle techniek onzichtbaar weg te werken. De ruimten zijn intact gebleven zonder ongepaste verstoring.
Bij de uitvoering wordt ingesprongen op de verrassingen die na voornoemde kaalslag nog wel in het pand aanwezig waren. Hergebruik en herontwerp van de binnenbenden, lambrisering en balklagen, originele kleurafwerkingen. Terugbrengen van het torenvolume in het interieur en een authentieke schildering op de kelderbalk.
De voorgevel wordt ontstoort met betrekking tot de scheefstand die in 2000 ontstaan is door de werkzaamheden aan de Beulingsloot. Zo komt architectuur van de Neorenaissancestijl weer goed in zicht, en wordt de geometrische logica van de gevel weer hersteld.
Verdere wetenswaardigheden
- In samenwerking met TNO is onderzoek gedaan naar de buitengevel: de relatie tussen de vochtwering van de vele verflagen die in het verleden zijn toegepast en het schadepatroon in het metsel- en voegwerk die hieruit is voortgevloeit. De gevel met spekbanden wordt wederom geschilderd in een passende kleur met een hoogwaardig minerale verf. Hierbij wordt de gevel in technische goede staat gebracht. De verstikkende verflagen worden van het metselwerk verwijderd en de gevel wordt in passendere kleurstelling uitgevoerd.
- De storende koperplaten op de toren worden vervangen door een prachtige leidekking als in het originele ontwerp. Bij leien horen zinken goten en loden afwerkingsdetails.
Veel dank is verschuldigd aan de inzet en expertise van trappenbouwer Jeroen Helsloot.