Half oktober 2018 werd in Diergaarde Blijdorp het nieuwe verblijf voor Gelada’s (een expressieve apensoort uit Ethiopië) geopend. Dit rijksmonument, het voormalige roofdierengebouw, is compleet getransformeerd voor de huisvesting van twee apengroepen.
Geschiedenis
Het voormalige roofdierenverblijf kwam naar het ontwerp van Siebold van Ravesteyn tot stand in 1939-1941. Het gebouw is gesitueerd aan de zuidzijde van de centrale as, tussen de Rivièrahal en het berentheater. Het verblijf is gebouwd in functionele stijl, gecombineerd met neobarokke elementen.
Het gebouw is met sobere middelen opgebouwd. Door de schaarste van de oorlogsjaren, maar ook omdat van Ravesteyn streefde naar maximaal sierlijk beeld met minimale middelen. Het gebouw richtte zich op de buitenperken aan de zuidzijde met zuilen en kapitelen als decor van de leeuwen en tijgers. De gevel aan de noordzijde was bedoeld als wachtgevel van het nog later te realiseren aquarium, deze is echter ivm bezuinigingen nooit uitgevoerd. In de jaren ’60 werd hier een gebouw voor katachtigen gerealiseerd.
Toestand voor transformatie
De roofdieren werden uitgeplaatst uit het verblijf, omdat de maatvoering van de binnen- en buitenverblijven niet meer voldeden aan de inzichten en eisen inzake dierenwelzijn van de Diergaarde en de Rijksoverheid. Het gebouw van de katachtigen stond al leeg. Alle onderdelen van de gebouwen verkeerde in slechte staat, er was veel onderhoudsachterstand en schade ontstaan door wijzigingen in het verleden en overwoekering van beplanting. De achterstand moest opgeheven worden om het monument te bewaren. Tevens waren de werkomstandigheden voor de dierenverzorgers niet meer conform de huidige arbo-eisen. Er was ook een grote wens om de attractiewaarde van het gebouw te vergroten en een doorgaande routing voor het publiek te realiseren.
Ontwerp
Uiteraard is het monument anno 2018 aangepast aan de nieuwste inzichten op het gebied van arbo-eisen, bouwbesluit, attractiewaarde en dierenwelzijn voor Gelada’s, die heel anders zijn dan de eisen voor roofdieren. De uitdaging in het ontwerp zat in het verenigen van deze veranderde eisen en wensen met maximaal behoud van het Rijksmonument. Het oostelijke deel van het gebouw is publiek toegankelijk met zicht op het samengevoegde binnenverblijf en via de nieuwe publiekstunnel in de kunstrotsen kunnen bezoekers letterlijk oog in oog staan met de dieren in het nieuw toegevoegd buitenverblijf aan de noordzijde van het perceel. Het westelijke deel is functioneel ingericht en bevat de logistieke onderdelen tbv verzorging van de gelada’s, dit is onder begeleiding toegankelijk.
De 2 buitenverblijven die nu aan de gelada’s toebehoort, is voorzien van een netconstructie om ontsnappingen te voorkomen. Die constructie bestaat uit een aantal markante stalen bogen tot 12,5 meter hoog. Zij worden op hun plaats gehouden door dunne staalkabels, welke een samenspel in krachten vormen met de oorspronkelijke constructie van het gebouw, het geheel houdt elkaar in balans en is tevens reversibel. Daaroverheen is een zo transparant mogelijk net aangebracht. Door deze bijzondere constructie zijn de apen en het monumentale gebouw maximaal zichtbaar. Tevens is het gebouw is duurzaam in gebruik. Het heeft een groen dak, geen cv maar een warmtepomp en zonnecollectoren die stroom en warmte opwekken.